دلیل تفاوت در زمان پرواز رفت و برگشت هواپیما چیست؟

یکی از نکات جالبی که در سفر با هواپیما وجود دارد این است که اگر دقت کرده باشید، مدت زمانی که طول می کشد تا شما با هواپیما به مقصدی بروید با زمانی که می خواهید از آن برگردید، متفاوت است! حال این سوال ممکن است پیش بیاید که آیا پرواز به سمت غرب سریع تر است یا شرق؟ آیا این واقعا تاثیرگذار است؟

ا توجه به این پیش فرض که زمین با سرعتی باورنکردنی یعنی با سرعت ۱۱۸۰ کیلومتر بر ساعت به سمت شرق و به دور خود در حرکت است، در این صورت عقل سلیم به ما حکم می ‌کند که اگر فردی با هواپیما در مسیر خلاف جهت چرخش زمین پرواز کند باید زودتر از زمان معمول معمول به مقصد خود برسد و این به این خاطر است که فرد فرض می کند که چه خوب! از آن چه که فکرش را می کرده است زودتر به مقصد خود خواهد رسید.

اما اگر این فکر را می کنید باید از شما سوالی را بپرسیم؛ حال اگر به سمت غرب، یعنی خلاف جهت چرخش زمین، پرواز کنیم آیا باز هم زودتر به مقصد می رسیم یا بر عکس است؟ البته از نظر منطقی، سفر ما یا هواپیما از سمت غرب کوتاه تر و سریع تر از پرواز به سمت شرق باشد.
ساینس آلِرت (sciencealert) می گوید که؛ بر اساس قوانین فیزیک اگر مقصد سفر به سوی فرد حرکت نماید، در حالت عادی اینگونه به نظر می آید که مسافرین یک هواپیما بسیار سریعتر از زمان معمول به آن خواهند ‌رسید،‌ اما اگر بخواهیم قدم به قدم آن را بررسی نماییم، خواهیم فهمید که این بسیار اشتباه است و قضیه چیز دیگری است.
همانطور که در مقدمه نیز گفتیم، زمین با سرعتی برابر ۱۱۸۰ کیلومتر بر ساعت در جهت شرق به دور خود در گردش می باشد و در این حالت افرادی که در یک هواپیما به سمت مقصدی در جهت غرب در پرواز هستند،‌ شاید فکر کنند که زودتر از همیشه به مقصد خواهند رسید در صورتی که اصلا اینگونه نیست.

باید به شما بگوییم که در این شرایط مسافران زودتر از زمان معمول به مقصد نخواهند رسید و دلیل آن نیز است که هواپیما تحت تاثیر فرایند چرخش زمین قرار می ‌گیرد و این به آن معنی است که درحالی‌که مقصد به سوی هواپیما در چرخش است،‌هواپیما در حال فاصله گرفتن از مقصد خود است.
این موضوع در پروازهای رفت و برگشت نمود بیشتری دارد. در واقع پرواز به غرب نه تنها سریع تر نیست، بلکه کندتر نیز انجام می شود. به طور مثال، پرواز به سمت غرب شهر لس آنجلس یک ساعت طولانی تر از پرواز برگشت آن است.
تصور کنید که درحالی که در حال پرواز به سوی غرب هستید،‌ به ‌صورت همزمان با سرعتی کمتر از سرعت زمین به سمت محور شرقی زمین در حال چرخش هستید. این شرایط تنها زمانی تغییر پیدا می‌کند که هواپیما در فاصله ‌ای بسیار نزدیک که به طور مثال‌ تقریبا ۱۰ کیلومتری از قطب‌ های زمین باشد،‌ در طول پرواز رفت و برگشت به یک مقصد مقدار زمانی ذا که گذرانده است بسیار متفاوت می شود.

علت فیزیکی این پدیده به صورت ساده اینگونه توصیف می شود؛ ما در حال پرواز خلاف جهت گردش زمین هستیم اما چون در جو زمین قرار گرفته ایم، تحت تاثیر چرخش زمین قرار می گیریم و در این صورت نیروی چرخش زمین ما را از مقصدمان دور می کند.
البته سرعت کندتر در پرواز به غرب مستقیما به دلیل جهت چرخش زمین نیست، بلکه بیشتر به دلیل تاثیراتی است که این چرخش بر جریان هوا و نیروی باد می گذارد. اگرچه زمین در خط استوا با سرعتی برابر ۱۶۷۰ کیلومتر بر ساعت در جهت شرق در چرخش است، سطح زمین و هرآنچه که بر روی آن و اطراف آن قرار گرفته است، در مناطق شمالی ‌تر یا جنوبی ‌تر نسبت به خط استوا با سرعتی بسیار کمتر که در واقع می شود برابر ۱۱۸۰ کیلومتر بر ساعت در چرخش هستند.
به این صورت، هوایی که زمین را دربر گرفته نیز با همین سرعت در جهت شرق در چرخش است. چرخش زمین هر آن چه که در اطرافش قرار گرفته است را در تحت ‌الشعاع خود قرار گرفته است. در واقع این به معنی است که زمین به همراه همه ی آنچه که در سطح آن و در هوای اطراف آن وجود دارد را و هر آنچه که سمت شرق در حرکت است و علی الخصوص هواپیمای درحال پرواز و در آسمان را در بر می گیرد.
این در واقع به این معنی است که هواپیمایی که به طور مثال با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت روی خط استوا به سمت شرق در حرکت است،‌ درواقع سرعتی برابر ۱۸۳۰ کیلومتر بر ساعت دارد و به این صورت سرعتش از چرخه ی زمین کمتر خواهد بود.

هنری رایخ که یکی از کارشناسان زبده ی این صنعت است می گوید که: برای این که به غرب بروید در ابتدا به سمت شرق می روید! البته تعجب نکنید که با این تفاوت که به دلیل سرعت خود هواپیما کمی کندتر از زمین است به سمت شرق حرکت می کنید.
تنها در صورتی که در فاصله ای نزدیکی از قطب جنوب یا قطب شمال قرار گرفته باشید از این قاعده ی فیزیکی مستثنی خواهید بود و با پرواز به غرب، واقعا به سمت غرب حرکت خواهید کرد. برای درک راحت تر این موضوع تصور کنید که زمین یک گوی بزرگ آبی است و به دلیل کروی و گرد بودنش، قسمت های مختلفش با سرعتی متفاوت می چرخند.